روغن قسط، که از ریشه گیاه قسط تلخ استخراج میشود، یک روغن اساسی (Essential Oil) با عطر بسیار تند و زننده است. ماده مؤثره کلیدی آن، ساوسورئین (Saussurine) است که به دلیل خواص ضد میکروبی قوی آن مشهور است. این روغن در طب سنتی برای مبارزه با عفونتها و التهابات مورد استفاده قرار میگرفته است.
نکته مهم: برخلاف روغنهای خوراکی رایج (مانند زیتون یا کدو)، روغن قسط به دلیل طعم تلخ و غلظت بالای مواد فعال، عمدتاً برای مصرف موضعی، استنشاق یا بخور استفاده میشود، مگر اینکه نوع خاصی از آن برای مصرف خوراکی توسط پزشک تجویز شود.
🌟 خواص کلیدی و مکانیسم اثر
- پشتیبانی از دستگاه تنفسی: به عنوان یک خلطآور و ضداسپاسم ملایم عمل میکند و استنشاق بخارات آن برای کاهش احتقان، سرفه و علائم آسم بسیار مؤثر است.
- ضدالتهاب و ضدعفونی کننده موضعی: به دلیل داشتن ساوسورئین، در ضدعفونی کردن زخمها و کاهش التهابهای پوستی (مانند اگزما) مورد توجه قرار میگیرد.
- تقویت کننده مو (سنتی): در برخی فرهنگها از آن برای تقویت ریشه مو و جلوگیری از ریزش ناشی از قارچهای پوستی استفاده میشود.
⚠️ احتیاطها و هشدارهای حیاتی
- بوی تند: طعم و بوی بسیار قوی و تلخی دارد که استفاده از آن را محدود میکند.
- غلظت بالا: باید همیشه رقیق شده استفاده شود. استفاده مستقیم و غلیظ روی پوست میتواند باعث سوزش شود.
- مصرف خوراکی: مصرف خوراکی باید فقط تحت نظر متخصص طب سنتی و با دوز بسیار کم انجام شود؛ مصرف خودسرانه میتواند سمی باشد.